W środę 11 września na elewacji budynku b. rzeźni miejskiej przy ul. Nad Sanem odsłonięto tablicę poświęconą osobom, które zostały rozstrzelane 11 września 1939r.

Na tablicy znajdują się nazwiska: Michała Antosiewicza, Edwarda Koby, Władysława Koby, Jana Jurzyńca, Piotra Kuziaka i Stefana Stankiewicza. To byli pierwsi jarosławianie, którzy zostali rozstrzelani przez Niemców. Inicjatorem tablicy pamięci było jarosławskie Stowarzyszenie „Ocalić Przeszłość dla Przyszłości”, a fundatorem tablicy Instytut Pamięci Narodowej o/Rzeszów. Działacze Stowarzyszenia dotarli do jedynego świadka tych tragicznych wydarzeń Zdzisława Stankiewicza, który w chwili wybuchu wojny miał zaledwie 11 lat. To właśnie on 11 września 1939 r. był prowadzony wraz ze swoim ojcem, o rok starszym bratem Janem i pięcioma mężczyznami na rozstrzelanie.

            Z. Stankiewicz opowiedział historię widzianą oczami dziecka: „W obawie przed zbliżającą się armią niemiecką kilka rodzin z ulicy Nad Sanem schroniła się w piwnicach budynku rzeźni miejskiej. 11 września około południa kilku żołnierzy niemieckich weszło do budynku i polecili wszystkim wyjść z piwnic na korytarz po czym oddzielili kobiety i dzieci a mężczyzn oraz mnie i mego brata wyprowadzili z terenu rzeźni na wolny teren i bez żadnego powodu rozstrzelali mojego ojca i pozostałych mężczyzn, a mnie i bratu kazali uciekać do miasta”

            Odsłonięcia tablicy dokonali: prezes Stowarzyszenia „Ocalić Przeszłość dla Przyszłości” p. Iwona Zelwach, starosta jarosławski Tadeusz Chrzan i Dariusz Iwaneczko dyrektor Oddziału IPN w Rzeszowie. Tablicę poświęcił i modlitwę odmówił archiprezbiter jarosławski ks. prałat Andrzej Surowiec.

            Wzruszające przemówienie wygłosił Zdzisław Stankiewicz, który był świadkiem śmierci ojca, „Mówił, że jest jedynym żyjącym świadkiem tej zbrodni. W swoim długim życiu przeżyłem wiele pięknych chwil ale ta uroczystość jest dla mnie wyjątkowa – powiedział. Wspomniał także, że jest dumny z tego, że w miejscu gdzie kiedyś byli niemieccy żołnierze, stoją dziś umundurowani przedstawiciele armii polskiej.

            Asystę honorową zapewniła bateria dowodzenia 14 Dywizjonu Artylerii Samobieżnej im. gen. bryg. Wacława Wieczorkiewicza. W uroczystości uczestniczyły poczty sztandarowe jarosławskich szkół, służby mundurowe, przedstawiciele szkół, instytucji, stowarzyszeń.

            Na zakończenie uroczystości pod tablicą pamięci złożono wiązanki kwiatów i znicze. Fundację reprezentował i kwiaty złożył honorowy przewodniczący Rady Fundacji St. Kiełbowicz.

            Druga część uroczystości to premiera filmu pt. „Jestem dzieckiem wojny” w Sali koncertowej Zespołu Szkół Muzycznych w Jarosławiu.

Film został zrealizowany przez TVP Rzeszów autorstwa Mariusza Medyckiego. Film związany jest z odsłonięciem tablicy i mówi o wydarzeniach z okresu okupacji hitlerowskiej, a jego bohaterami są ostatni świadkowie wkroczenia Niemców do Jarosławia. Film powstał dzięki pasjonatom ze Stowarzyszenia „Ocalić Przeszłość dla Przyszłości” oraz staroście jarosławskiemu Tadeuszowi Chrzanowi, który to dzieło sfinansował z budżetu Starostwa.

fot. Agnieszka Wilczyńska-Gemra

            W dniu 1 września, w pierwszą niedzielę miesiąca w sposób szczególny uczczono okrągłą 80 rocznicę śmierci polskich lotników, którzy zginęli nad Pawłosiowem, w wojnie obronnej z niemieckim najeźdźcą 1939 roku.

            Obchody rocznicowe rozpoczęła uroczysta Msza św. w intencji poległych lotników i żołnierzy września, w kościele p.w. św. Piotra i Pawła w Pawłosiowie odprawioną przez proboszcza parafii ks. dziekana Jana Jagustyna, który wygłosił patriotyczną homilię nawiązującą do tamtych wydarzeń.

            Uroczysty charakter nabożeństwa przypomniały tłumy wiernych zgromadzonych w kościele oraz liczne poczty sztandarowe Wojska Polskiego, Jednostek Straży Pożarnej i Szkół Podstawowych z terenu gminy oraz orkiestra dęta Laudate Dominum.

            Druga część uroczystości odbyła się na Cmentarzu Komunalnym w Maleniskach, przy mogile zbiorowej poległych lotników gdzie odegrano Hymn Narodowy i odmówiono modlitwę za poległych lotników którą prowadził ks. dziekan Jan Jagustyn.

 Następnie Wójt gminy Mariusz Reń powitał uczestników uroczystości podkreślając znaczenie obchodów „Święta Lotników” dla lokalnej społeczności oraz złożył hołd poległym bohaterom. Przybyły na uroczystości z Łodzi bratanek zmarłego lotnika Paweł Kobyliński z rodziną wyraził uznanie dla władz gminy, nauczycieli i młodzieży, za coroczne uroczyste kultywowanie pamięci o zmarłych lotnikach przez organizowanie uroczystości, które stały się ważnym wydarzeniem patriotycznym dla mieszkańców tej gminy.

            Młodzież z Zespołu Szkół w Pawłosiowie przypomniała historię jaka wydarzyła się w dniu 11 września 1939 roku: załoga samolotu bombowego typu „Łoś” po zrzuceniu bomb na niemieckie kolumny pancerne przemieszczające się drogą E-4 powracając do bazy została zaatakowana przez niemieckie myśliwce i po krótkiej walce powietrznej polski samolot został zestrzelony nad polami Pawłosiowa. Zginęło wówczas dwóch członków załogi – por. Edmund Mrozowski i kpr. Edmund Kobyliński, którzy zostali pochowani w zbiorowej mogile na Cmentarzu Komunalnym w Maleniskach.

Dwóm pozostałym lotnikom udało się przeżyć i dzięki pomocy okolicznych mieszkańców uniknąć niemieckiej niewoli, a być może śmierci.

            Kompania Honorowa Wojska Polskiego z 21 Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej oddała hołd bohaterom przez Apel Poległych odczytany przez kpt. Marka Pankiewicza oraz salwę honorową. Wiązanki kwiatów i znicze złożone na grobie lotników przez samorządowców, delegacje organizacji kombatanckich i pozarządowych, służby mundurowe, oraz zaproszonych gości były wyrazem hołdu ofiarom walki z niemieckim okupantem.

Atrakcyjnym wydarzeniem był przelot samolotu nad głowami uczestników uroczystości zgromadzonych na cmentarzu oddając poległym hołd z przestworzy,

            Fundację reprezentował i kwiaty na płycie grobu złożył prezes Zarządu Marek Puzio.

Uroczystość zakończono Marszem Lotników w wykonaniu orkiestry dętej Laudate Dominum.

fot. gminapawlosiow.pl